Pater Jim

4e zondag door het jaar

Sinds enige tijd hebben we een nieuw kabinet, maar het heeft lang geduurd voor het zover was. Want er waren wat hobbels op de weg. Een van die hobbels was in maart vorig jaar, toen de gesprekken in Den Haag net een beetje op gang kwamen. In de media verscheen een foto van een vrouw die gehaast uit het overleg kwam; onder haar arm droeg ze papieren met notities van het overleg. Daarop waren vier woorden zichtbaar die zorgden voor een politieke rel: ”Positie Omtzigt, functie elders.” 

Het ging over het Kamerlid Pieter Omtzigt. Mede door zijn hardnekkige optreden in de Kamer was de beruchte toeslagenaffaire aan het licht gekomen, een ernstige misstand waarover het kabinet vervolgens was gestruikeld. Van die lastpak wilde men graag af, en vandaar die “functie elders”.

Je zou Pieter Omtzigt in de toeslagenaffaire een eigentijdse profeet kunnen noemen: iemand die een misstand signaleert, en die de verantwoordelijken aanklaagt. Vaak doet een profeet iets wat gedaan moet worden, maar het is wel iets waardoor hij of zij in de problemen kan komen. 

Over profeten gaat het vandaag in de eerste lezing en in het evangelie. Over Jeremia en over Jezus. Profeten in de Bijbel spreken namens God. Meestal komen ze tevoorschijn als er dingen verkeerd gaan. Bijvoorbeeld wanneer mensen wegdrijven van God, als ze allerlei dingen gaan doen die ze eigenlijk níet zouden moeten doen. Na enige tijd beseft niemand meer dat het eigenlijk anders zouden moeten; mensen raken gewend aan een verdraaide moraal, aan een nieuw normaal. Dan stuurt God een profeet om ze te waarschuwen, om hun bewustzijn te veranderen, van niet-weten naar wel weten. 

De kerk heeft deze twee lezingen bij elkaar gezet vanwege de vele overeenkomsten tussen Jeremia en Jezus. Beiden waren uitverkoren vanaf de moederschoot. Beiden kwamen in conflict met hun volk en werden verworpen. Beiden werden verraden door mensen die dicht bij hen stonden. Beiden voorspelden de vernietiging van de tempel. Beiden werden ter dood veroordeeld. 

In het evangelie van vandaag wordt Jezus uit zijn geboortestad verdreven; de mensen willen hem van een klif gooien om voorgoed van Hem af te zijn. Je ziet als het ware de notulen van de gemeenteraad in Nazareth al voor je: “Positie Jezus; functie elders.” Namelijk: in het ravijn.

Waarom zou iemand dan toch een profeet willen zijn? Misschien omdat er iets is dat gezegd móet worden. We zien die urgentie vaak bij klokkenluiders. Zij zijn op de hoogte van een misstand, en ze zijn ervan overtuigd dat de buitenwereld dat moet weten om aan die misstand een eind te maken. Ze weten dat het luiden van die klok hun leven ernstig overhoop kan halen: anderen kunnen zich bedreigd voelen door de onthullingen en poberen de klokkenluider uit te schakelen. Toch verheffen ze hun stem, zoals ook een profeet dat doet.

De tweede lezing van vandaag is van de apostel Paulus. Ook hij is als geloofsverkondiger en profeet vaak mishandeld en opgesloten, maar dat heeft hem de mond niet gesnoerd. Wat hield hem overeind? Misschien de drie woorden waarover hij in deze lezing zo vurig spreekt: geloof, hoop en liefde. Geloof in God, hoop op verandering, en liefde voor de mensen. Het is een liefde die inspireert om het goede te doen tegen alle verdrukking in. Jezus werd door die liefde gedreven en was bereid daarvoor zijn leven te geven. 

We kunnen ons afvragen: zijn die lezingen ook voor ons bestemd? Moeten wij ook profeteren, zodanig dat de mensen een hekel aan ons krijgen, en ons een “functie elders” toewensen? Zo ver hoeft het niet te gaan. Maar we zijn wel geroepen. Bij het doopsel en het vormsel hebben we de heilige Geest ontvangen, en die kan ons inspireren om de Blijde boodschap te leven en te verkondigen. Om te geloven, te hopen en lief te hebben. 

Dat hoeft allemaal niet groots en meeslepend te zijn. Liefhebben zit juist vaak in kleine dingen, in oplettendheid, meeleven, een helpende hand. En als de coronabesmettingen afnemen, kunnen we elkaar binnenkort ook weer omarmen. 

Ook die kleine dingen zijn vormen van profetie, want door daden van liefde kunnen we de stem van God hoorbaar laten zijn in de wereld. 

Amen