Zondag 4 september, Pater Jim

Een aantal jaren geleden werkte ik als priester in Amsterdam. In die tijd ging ik regelmatig ’s ochtends vroeg naar een voormalig schoolgebouw in de Jordaan. Daar woonden vijf zusters van de Missionaries of Charity, ofwel de Zusters van Moeder Teresa. In dat gebouw maakten ze zes dagen in de week, samen met vrijwilligers, een warme maaltijd klaar voor zo’n veertig daklozen. En ze boden onderdak aan alleenstaande jonge moeders die even nergens terecht konden. Een leslokaal op de eerste verdieping was omgetoverd tot kapel, en daar deed ik dan de Mis voor de zusters en de vrijwilligers, voordat zij groentes gingen snijden en aardappels schillen. 

Eens per jaar werd ik gevraagd om het hele pand met wijwater te zegenen. Toen ik voor het eerst op de bovenste etage kwam, keek ik verbaasd op: in een zaaltje stonden vijf bedden. Dat was de slaapplaats van de zusters. Voor het volgen van Jezus hadden ze alles opgegeven, zelfs de privacy van een eigen slaapkamer.

Vandaag is het zes jaar geleden dat Moeder Teresa door paus Franciscus heilig werd verklaard. Ze werd in 1910 geboren in Noord-Macedonië. Als jonge vrouw was ze onderwijzeres in Calcutta in India. Daar werd ze zo getroffen door de armoede, dat ze zich geroepen wist een congregatie te beginnen om de armsten der armen te helpen, die uitgroeide tot een wereldwijde organisatie. 
Zij werd ontvangen door de groten der aarde, en ze kreeg de Nobelprijs voor de vrede. 

Moeder Teresa leek een vrouw van gebed, met een kort lijntje naar boven. Maar na haar dood bleek uit bewaarde correspondentie met haar geestelijk leidsman dat haar armoede nog veel groter was geweest dan iedereen dacht. Meer dan veertig jaar had ze spiritueel in een woestijn geleefd; al die tijd bleven haar gebeden onbeantwoord. Zij had haar leven aan God gegeven, maar het was alsof God haar had verlaten. Ze had geen idee waarom, maar ze bleef bidden, en uiteindelijk kreeg ze weer antwoord. In het evangelie van vandaag zegt Jezus: “Als iemand zijn kruis niet draagt, kan hij mijn leerling niet zijn.” 

Dat evangelie staat niet op zichzelf, maar lijkt een vervolg op de afgelopen zondagen. Twee weken geleden zei Jezus dat we alleen door de smalle poort de hemel kunnen binnengaan. Afgelopen zondag gaf Hij ons de sleutel tot die poort, te weten: nederigheid. Hij zei: “Wie zichzelf vernedert, zal verheven worden.” Vandaag vertelt Jezus wat die sleutel kost: “Niemand van u kan mijn leerling zijn als hij zich niet losmaakt van al wat hij bezit.”

Daar staat níet dat we al ons bezit moeten wegdoen, dat we alles moeten achterlaten op de rommelmarkt. Jezus spreekt over “losmaken”, over ongebondenheid. In eerste lezing hoorden we immers: “Onze aardse gebondenheid belemmert de beweeglijke geest.” En een beweeglijke geest hebben we nodig om de sociale uitdagingen van onze tijd aan te gaan. 

In de voorbije weken keek de Nederlandse geest verstard naar het asieldrama in Ter Apel. Dagelijks brachten daar honderden mensen de nacht door in de open lucht, en ze bleven verstoken van de meest basale voorzieningen. Pas toen er organisaties neerstreken die doorgaans opereren in derde-wereld-landen en oorlogsgebieden, drong op beleidsniveau door hoe ziekmakend de situatie letterlijk was. En de geesten kwamen in beweging. 

In de eerste lezing staat: “Wij begrijpen amper de dingen van deze wereld; hoe zouden we dan het hemelse verstaan? God, wie zou uw wil kunnen kennen, als Gij uw heilige Geest niet van boven zendt?” De wijsheid van boven hebben we nodig. Om die te kunnen ontvangen, is het belangrijk om te luisteren. En luisteren lukt beter als we niet opgesloten zitten in onze aardse gedoetjes. 

Heel lang geleden maakte Moeder Teresa in India een lange treinreis. Ze was toen ze nog geen Moeder Teresa. Onderweg had ze een soort visioen, waarin Jezus haar vroeg om een organisatie op te richten om de armsten te helpen. Toen al was zij niet gehecht aan aardse zaken, en zij kon de stem van God binnen laten komen. Nu, zoveel jaar later, worden talloze armen in de wereld door haar zusters geholpen, en krijgen daklozen in de Jordaan dagelijks een warme maaltijd geserveerd. Amen