Zondag 11 september, Pater Jim
Ik zal het eerlijk toegeven: ik zat er een beetje mee, met de lezingen van vandaag. Vandaag is het ziekenzondag, dus dan zou het mooi zijn als de lezingen daar ook een beetje over zouden gaan. Dat je bemoedigende teksten te horen krijgt, die je als zieke een eindje overeind helpen, bij wijze van spreken. Maar wat zojuist langskwam, ging vooral over zonde.
De toon wordt gezet in de eerste zin van de eerste lezing: “Het volk dat ge uit Egypte hebt geleid, is tot zonde vervallen.” Dat zegt God tegen Mozes. En Hij voegt er aan toe: “Laat Mij begaan, dan kan Ik hen in mijn brandende toorn vernietigen.” In de tweede lezing zegt Paulus: “Eertijds was ik een godslasteraar, een vervolger en geweldenaar.” En het evangelie gaat over tollenaars en zondaars.
Dat is drie keer zonde, op ziekenzondag. Maar daar doen we deze verhalen geen recht mee. Want alle drie tonen ze ook iets anders, namelijk barmhartigheid. In de eerste lezing was God van plan de zondaars uit te roeien, maar een pleidooi van Mozes brengt Hem op andere gedachten. Paulus schrijft: “Mij is barmhartigheid bewezen omdat ik handelde in onwetendheid.” In het evangelie is er de vreugde over de terugkeer van het verloren schaap, en die vreugde komt voort uit barmhartigheid.
En dat is van betekenis, of je ziek bent of niet. We leven in een wereld die barmhartigheid niet zo hoog in het vaandel heeft staan. Vaak gaat het meer over berekenen, haalbaarheid, doelstellingen, en begrotingen. Ook in de zorgsector komt het voor. Denk aan het klok-bezoek in de thuiszorg: er is precies vastgelegd welke handelingen moeten worden verricht en hoelang die mogen duren. Maar de werkelijkheid van een zieke is niet vanachter een bureau in kaart te brengen; iedereen is anders, en elke dag is anders.
Regels zijn nodig, maar de vraag is altijd hoe je ermee omgaat. Jezus heeft steeds ruzie met de schriftgeleerden en de Farizeeën over de manier waarop Hij de regels hanteert. We kunnen hierbij denken aan het beroemde verhaal over de verloren zoon. Als hij terugkeert, organiseert zijn vader een feest. Maar de oudste en plichtsgetrouwe broer is daar boos over. Die broer, dat zijn de schriftgeleerden. Ze kennen alleen plichtsbesef, en dat biedt weinig ruimte voor barmhartigheid, weinig ruimte voor empathie, proberen te zien hoe de wereld eruit ziet vanaf de andere kant.
Wat dat betreft is er veel geleerd van de eerste coronagolf. Toen ging vanuit een soort paniek ineens van alles op slot en sloeg achter gesloten deuren de eenzaamheid toe. Gezien vanuit de beleidsmakers leken dat terechte beslissingen. Gezien van achter het glas was het een drama. Achteraf is het natuurlijk makkelijk om beleidsmakers als schuldigen aan te wijzen, maar dat is niet waar het om gaat. Van belang is dat we als samenleving leren van gemaakte fouten, dat we oog en oor hebben voor degenen om wie het gaat, en dat er ruimte is voor barmhartigheid.
Bijbelverhalen over zonde – heb je er wat aan als je ziek bent? Op het eerste gezicht misschien niet, maar onlangs kwam ik in een krant het verhaal tegen van een man van 42 jaar die er juist wel wat aan had. Op een vrijdagmiddag kregen zijn vrouw en hij in het ziekenhuis te horen dat zij een hersentumor had; pas op maandag zou duidelijk zijn of die tumor goed- of kwaadaardig was. Hun wereld stortte in. In het weekend zagen ze de somberste scenario’s opdoemen. Zij vroeg zich af of ze hun twee kinderen zou zien opgroeien.
Op zondag gingen ze naar de kerk. In de krant vertelt de man: “De preek ging over God als basis, naar aanleiding van het Evangelie van de overspelige vrouw. Jezus toont naar die zondares zóveel liefde en aanvaarding. Vanaf dat moment wisten we: wat er ook gaat gebeuren, we worden door God gedragen. God gaat met je mee en laat je nooit vallen.” En dan citeert hij een dichter die ooit schreef: “Toch is er Eén die al dit vallen oneindig teder in Zijn handen houdt.”
De tumor bleek goedaardig, maar dat deed niets af aan het effect van die preek: ze gingen verder in de overtuiging dat ze door God worden gedragen, wat er ook gebeurt. En zo blijken die lezingen van vandaag niet over zonde te gaan, maar over de vraag of we God in ons leven kunnen ervaren als degene die ons altijd oneindig teder in zijn handen houdt.
Amen