Zondag 2 maart, 8e zondag door het jaar, Pater Jim

Drie lezingen, en in elke lezing klinkt een spreekwoord of uitdrukking door. In de eerste lezing is dat: bezint eer ge begint. In de tweede lezing horen we over de splinter en de balk. En in de derde: wie goed doet, goed ontmoet.

Het eerste spreekwoord: bezint eer ge begint. Het komt langs in de eerste lezing. Daain staat: “Aan de woorden van de mens erkent men zijn gezindheid.” Dat is op zich niets nieuws. Woorden kunnen altijd een positieve of negatieve uitwerking hebben, en alles daar tussenin. Maar het verschil met vroeger is het verschil in de snelheid waarmee we onze woorden kunnen verspreiden. En ook het gemak waarmee die woorden op grote schaal kunnen verspreiden.

Als je lang geleden iemand op afstand iets wilde laten weten, dan schreef je met de hand een brief. Dat ging langzaam, en je kon er dan ook goed over nadenken. Daarna werd de brief te voet of te paard overgebracht naar de ontvanger. Het nadeel van die procedure: het duurt erg lang. Het voordeel: vermoedelijk is de tekst meer bezonnen en afgewogen. 

Nu gaat dat anders. Je bent boos op iemand, je pakt je tablet of mobieltje, je tikt een stevige tekst en je verstuurt het. “Zo, dat zal ze leren!” Maar even later komt de twijfel: was dat wel handig? En nog voordat je hebt bedacht wat te doen, klinkt er een ‘ping!’ en heb je een stevig antwoord binnen. Bezint eer ge begint. 

Pas op je woorden – die boodschap klinkt ook door in de evangelielezing. Het is een fragment uit de zogeheten “kleine bergrede” in het Lucas-evangelie, vol met aanwijzingen voor het dagelijks leven. Die aanwijzingen zijn niet altijd makkelijk – denk aan de suggestie van vorige zondag: bemin uw vijanden. Ook vandaag doet Jezus een suggestie, die aansluit bij de diep menselijke neiging om meningen te verkondigen en vooral: om anderen te veroordelen. 

Ook dat is van alle tijden, maar in onze tijd is het meer aan de orde door nieuwe vormen van communicatie. Via digitale media kunnen we onze meningen ventileren, en dat gebeurt ook. Op grote schaal worden mensen veroordeeld en zelfs bedreigd. Op een platform als X, het vroegere Twitter, neemt dat zulke vormen aan, dat diverse instellingen dit platform niet meer willen gebruiken. In januari is KRO-NCRV ermee gestopt, en eergisteren liet de Protestantse Kerk weten dat ze er geen gebruikt meer van maakt. 

Het veroordelen van de ander zonder naar je eigen tekortkomingen te kijken – daarover gaat het in de evangelielezing van vandaag. Jezus noemt dat: kijken naar de splinter in het oog van de ander, maar niet naar de balk in je eigen oog. En Hij stelt voor om dat laatste toch eens te doen. Want door eerlijk naar je eigen tekortkomingen te kijken, word je wellicht een beter mens, en krijg je ook een beter zicht op de wereld om je heen. En meer begrip voor de tekortkomingen van de ander. Wees dus voorzichtig met je oordeel, zeker als je weinig weet van de details en de context van een situatie.

Het zijn misschien wat strenge lezingen vandaag, maar gelukkig biedt de tweede lezing ook een bemoedigend woord. Daarin schrijft de apostel Paulus: “Geliefde broeders en zusters, wees standvastig en onwankelbaar, en gaat altijd door met het werk des Heren; u weet toch dat uw inspanning niet tevergeefs is.” Want wie goed doet, goed ontmoet.

“Gaat altijd door met het werk des Heren.” Het is een mooie zin in dit Heilig Jaar met het thema “pelgrims van hoop”. Als pelgrims zijn we onderweg. Daarover schrijft paus Franciscus in zijn brief voor de  Veertigdagentijd, die komende woensdag begint: “Samen op reis gaan – dat betekent zij aan zij lopen, zonder afgunst of hypocrisie, zonder iemand achter te laten of uit te sluiten. Laten we allemaal op weg gaan naar hetzelfde doel, met aandacht voor elkaar, in liefde en geduld.”