Zondag 3 maart, 3e Zondag veertigdagentijd, Pater Jim

Op deze derde zondag van de veertigdagentijd gaat het over ideaal en werkelijkheid. Ofwel: over hoe het ooit was bedoeld, en wat ervan geworden is. De evangelielezing van vandaag speelt zich af in de tempel in Jeruzalem, het huis van God. Misschien herinneren we ons de uitstekende bedoelingen ooit van de koningen David en Salomo. Het heiligdom bevond zich toen nog in een tent, en beide koningen vonden dat God méér verdiende dan een tent. Gods woning onder de mensen moest een tempel zijn. 

David kreeg van God geen toestemming om die te laten bouwen: hij had al te veel fouten begaan om zo’n heilig gebouw neer te mogen zetten. Zijn zoon Salomo mocht dat wel. In de Bijbel staat beschreven welke uitgelezen materialen voor de bouw werden gebruikt, en hoe omvangrijk het geheel wel niet was. Het was dan ook de heiligste plaats van het land.

Eeuwen later bezoekt Jezus de tempel en Hij schrikt van wat Hij ziet. In de lezing staat: “Hij trof er de verkopers aan van runderen, schapen en duiven, en ook de geldwisselaars.” Het heilige ideaal van weleer was verdrongen door de commerciële werkelijkheid van het heden. Jezus ontsteekt in woede en ranselt iedereen de tempel uit. 

Die woede van Jezus lijkt misschien wat vreemd, want de aanwezigheid van dieren en geldwisselaars in hoorde er een beetje bij: in de tempel werd geofferd, en daarvoor konden pelgrims een dier kopen. Maar, gezien de woede van Jezus, was die handel de boventoon gaan voeren.

We lezen dit verhaal in de veertigdagentijd, een periode van inkeer en ommekeer. In dat verband kunnen we ons afvragen of dit verhaal ook iets te maken heeft met ons, met de samenleving. We kunnen daarbij denken aan de wereld zoals die ooit was bedoeld: als een prachtige plaats waar flora en fauna onbedreigd konden groeien en bloeien. Een plaats waar mensen vreedzaam met elkaar omgingen, waar de belangeloze liefde zo vanzelfsprekend was als zuurstof in de lucht. Het liep anders, en de gevolgen zien we dagelijks om ons heen: oorlog, vervuiling, uitbuiting…

Het verschil tussen ideaal en werkelijkheid kan ook spelen op het persoonlijke vlak. Veel relaties beginnen vol liefde en passie, en met de belofte van eeuwige trouw. Daarna krijgen we te maken met elkaars mindere kanten en blijkt ook zo’n relatie een kwestie van vallen en opstaan. 

Daar hebben we mee te leven, maar de vraag is hoe we ermee omgaan. En of we in ons leven openstaan voor enige sturing van boven.

Een vorm van sturing wordt ons vandaag aangereikt in de eerste lezing, met de Tien geboden. God gaf die geboden aan zijn volk toen het in de woestijn op weg was naar het Beloofde Land. Dat volk moest zich nog ontwikkelen tot een samenleving met regels en afspraken. De eerste vier van die geboden gaan over de centrale plaats van God in ons leven; ze roepen ons op om de relatie met Hem boven alles te stellen. 

De overige zes gaan over onze onderlinge relaties: het eren van je ouders, respect voor het leven, trouw aan elkaar, niet stelen, liegen en begeren. Deze geboden vormen de basis van een rechtvaardige en barmhartige samenleving. Ze gaan over liefde, integriteit en respect. Ze vragen om reflectie, en zo nodig om bekering, om een reiniging van onze innerlijke tempel, zodat God daar kan wonen. Het is niet voor niets dat we deze tekst te horen krijgen in de veertigdagentijd, die begon met de oproep van God: “Keert tot Mij terug, van ganser harte.” 

Die terugkeer is ook wat Jezus voor ogen staat als Hij de commerciële uitwassen in de tempel aanpakt. En aan dat optreden voegt Hij een dimensie toe, als Hij zegt: “Breekt deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem doen herrijzen.” 

Jezus spreekt hier over zijn dood en verrijzenis. Over de ultieme terugkeer tot God door het offer op Golgota. Hier openbaart Hij zich als de ware tempel, en daar zijn wij allemaal welkom. Om samen met Hem te werken aan een wereld zoals die door God is bedoeld.